Jumat, 17 Februari 2017

AKSARA JAWA



A.   AKSARA LEGENA/CARAKAN
Aksara legena yaiku aksara Jawa sing durung entuk sandhangan utawa pasangan. Aksara legena uga diwastani aksara carakan. Cacahe ana 20 kaya ing ngisor iki.
a   n   c   r   k
 Ha       Na       Ca       Ra       Ka
f   t   s   w   l
 Da       Ta        Sa       Wa        La
p   d   j   y   v
 Pa      Dha      Ja        Ya        Nya
m   g   b   q   z
 Ma      Ga        Ba       Tha     Nga
Tuladha:
  1. lara                      lr
  2. mata                     mt
  3. sapa                      sp
  4. apa                        ap
  5. radha                   rd
B.   SANDHANGAN AKSARA JAWA
1.    Sandhangan Swara
Sandhang Swara cacahe ana 5, yaiku wulu, suku, pepet, taling, lan taling tarong kaya kang kaandharake ing ngisor iki.
a.    Wulu ( ...i.)
Aksara Jawa menawa diwenehi sandhangan wulu, swara a owah dadi swara i.
Tuladha:
1)    kali               kli
2)    wiji                wiji
b.    Suku (..u..)
Aksara Jawa menawa diwenehi sandhangan suku, swara a owah dadi swara u.
Tuladha
1)    buku                         buku
2)    tuku                          tuku
c.    Pepet (....e.)
Aksara Jawa menawa diwenehi sandhangan pepet, swara a owah dadi swara e’, kajaba aksara la (l ) lan ra (r ). Ing panulisan aksara Jawa la pepet (le ) diganti nga lelet (X ) lan ra pepet (re ) diganti pa keret (x ).
Tuladha:
1)    teka                          tek
2)    sega                         seg
3)    lenga                        Xz
4)    rega                          xg
d.    Taling ([ ....)
Aksara Jawa menawa diwenehi sandhangan taling, swara a owah dadi swara e.
Tuladha:
1)    lele                           [l[l
2)    seje                          [s[j
e.    Taling Tarong ([.....o)
Aksara Jawa menawa diwenehi sandhangan taling tarong, swara a owah dadi swara o.
1)    kebo                         ke[bo
2)    bodho                       [bo[do
2.    Sandhangan Panyigeg Wanda
Sandhangan panyigeg wanda sejatine cacahe ana 3 yaiku wignyan, layar, lan cecek. Ananging kadhang kala pangkon kalebokna ana ing sandhangan panyigeg wanda, kaya kang kaandharake ing ngisor iki.
a.    Wignyan ( ....h )
Aksara Jawa menawa diwenehi sandhangan wignyan, aksarane dadi ketambahan konsonan h ing mburine.
Tuladha:
1)    gajah                        gjh
2)    sawah                      swh
b.    Cecek (...=..)
Aksara Jawa menawa diwenehi sandhangan cecek, aksarane dadi ketambahan konsonan ng ing mburine.
Tuladha:
1)    kacang                     kc=
2)    padhang                   pd=
c.    Layar (.../..)
Aksara Jawa menawa diwenehi sandhangan layar, aksarane dadi ketambahan konsonan r ing mburine.
Tuladha:
1)    sabar                        sb/
2)    dhahar                      da/
d.    Pangkon (.....\)
Pangkon gunane kanggo mateni aksara Jawa, kajaba aksara ha, ra, lan nga. Pangkon mung bisa digunakake ing mburi tembung utawa ukara. Pangkon menawa ing tengah ukara diwaca koma.
1)    jaran                         jrn\
2)    bapak                       bpk\
3.    Sandhangan Wyanjana
a.    Cakra (.....])
Aksara Jawa menawa diwenehi sandhangan cakra, aksarane dadi ketambahan konsonan r ing tengahe.
Tuladha:
1)    krasa                        k]s
2)    braja                         b]j
b.    Keret (.....})
Aksara Jawa menawa diwenehi sandhangan keret, aksarane dadi ketambahan konsonan r ing tengahe lan swarane owah dadi e’.
Tuladha:
1)    kreteg                       k}teg\
2)    sregep                      s}gep\
c.    Pengkal (.....-)
Aksara Jawa menawa diwenehi sandhangan pengkal, aksarane dadi ketambahan konsonan y ing tengahe.
Tuladha:
1)    kyai                          k-ai
2)    madya                      mf-
C.   PASANGAN AKSARA JAWA
Pasangan aksara Jawa iki digunakake kanggo mateni aksara Jawa menawa mapane ing tengah tembung utawa ukara. Amarga ing tengah tembung utawa ukara, aksara Jawa ora kena dipangkon, mula menawa arep dipateni kudu nganggo pasangan. Pasangan aksara Jawa cacahe padha karo aksara legena yaiku ana 20 kaya kang kaandharake ing ngisor iki.
...H    ....N..  ....C..   ....R..   .....K..
  Ha           Na         Ca          Ra        Ka
....F..     .....T..    ...S   ....W..    .....L..
  Da           Ta          Sa          Wa         La
...P    .....D..      ....J..      .....Y..      ....V
  Pa            Dha        Ja         Ya         Nya
....M..         .....G...     .....B...       .....Q..      ....Z...
 Ma            Ga         Ba        Tha        Nga
Tuladha:
1.    numpak                      numPk\
2.    gelem nyapu              gelemVpu
3.    macan galak              mcnGlk\
4.    tuku panci                  tukupvCi
5.    panjenengan              pvJenezn\
Penget : menawa aksara na dipasangi pasangan ca utawa ja ing sajroning tembung, aksara na kasebut owah dadi nya kaya panulisan ing dhuwur.
D.   AKSARA SWARA
Aksara swara biyasane digunakake kanggo nulis jeneng, bisa jeneng wong, jeneng panggonan, utawa jeneng samubarang. Aksara swara cacahe ana 5, yaiku kaya kang kaandharake ing ngisor iki.
Aksara Latin                        Aksara Swara
      a                                              A
i                                               I
u                                              U
e                                              E
o                                              O
Tuladha:
1.    Allah                           AlLh
2.    Imanuel                      ImnuEl\
3.    Umar                          Um/
4.    Eropa                         E[rop
5.    Oktober                      O[kTobe/
E.    ANGKA JAWA
Angka Jawa menawa ditulis ing sajroning ukara kudu diapit padha pangkat amarga angka Jawa iki saperangan ana sing padha karo aksara legena. Angka Jawa cacahe ana 10 kaya kang kaandharake ing ngisor iki.
Angka Latin              Angka Jawa
0                                  0
1                                  1
2                                  2
3                                  3
4                                  4
5                                  5
6                                  6
7                                  7
8                                  8
9                                  9
Tuladha:
1.    23                                                       23
2.    360                                                     360
3.    5768                                                   5768
4.    Tuku buku 5.                                      ?tukubuku;5;.
5.    Mangan sate 10 sindhik.                    ?mvnS[t;10;sinDik\,
F.    AKSARA REKAN
Aksara rekan digunakake kanggo nulis tembung-tembung sing asale saka manca, biyasane tembung saka basa Arab sing wis diadopsi dadi basa Jawa. Aksara rekan cacahe ana 5, kaya kang kaandharake ing ngisor iki.
Akasara Latin                       Aksara Rekan
      kha                                          k+
      dza                                          f+
      fa/va                                        p+
      za                                            j+
      gha                     g+
Tuladha:
1.    khasanah                   k+snh                             
2.    dzikir                           f+iki/
3.    fasih                           p+sih
4.    zakat                          j+kt\
5.    ghaib                          g+aib\
G.   PADA (TANDHA WACA)
Tandha waca ing aksara Jawa sejatine ana akeh, ananging kang asring katemokake ana ing wacan aksara Jawa yaiku adeg-adeg, pada lingsa, lan pada lungsi.
1.    Adeg-adeg ( ? )         : gunane kanggo miwiti ukara utawa pada (paragraph)
2.    Pada Lingsa ( , )       : gunane padha karo tandha koma ( , ) ing aksara latin
3.    Pada Lungsi ( . )      : gunane padha karo tandha thithik ( . ) ing aksara latin

Tidak ada komentar:

Posting Komentar