Serat Tripama Pupuh Dhandhanggula
- Serat Tripama anggitane swargi : Kngjeng Gusti Pangeran Adipati Arya ( KGPAA ) Mangkunegara IV
- Wondene (sedangkan) Serat Tripama iku wujude mung tipis banget, mung saka sapupuh yaiku Dhandhanggula lan dumadi saka 7 pada ( Katrangan : Pupuh yaiku rangkaian tembang kang padha nganti pirang-pirang pada / bait )
- Tembang Dhandhanggula kalebu tembang macapat amarga nduweni paugeran / aturan yaiku kaiket dening guru gatra, guru wilangan, lan guru lagu
- Sasmita tembang Dhandhanggula : Sarkara, manis, madu, (h)artati, dhandhang, guladrawa, lsp ( Katrangan : Sasmita tembang yaiku unen-unen / tetembungan sing kanggo menehi tandha utawa pralambang jenenge tembang )
- Watak tembang Dhandhanggula : luwes, supel, manis, resep ( seneng ), nyenengake
- Tegese ( arti ) Tembang Dhandhanggula : tembang kang nggambarake manungsa kang lagi ngrasakake nikmating urip, bebasan legining gula, nggambarake umur kang wis diwasa, wiwit bisa ngatur kabutuhane urip, lan seneng nyambut gawe bebarengan
- Isi Serat Tripama Pupuh Dhandhanggula yaiku pepeling kang diandharake lumantar pralambang lakon pewayangan minangka tuladha ( Katrangan : Ana 3 lakon sing dadi tuladha yaiku Bambang Sumantri / Patih Suwanda saka Epos Arjuna Sasrabahu, Kumbakarna saka Epos Ramayana, lan Adipati Karna / Basukarna/ Suryaputra saka Epos Mahabharata )
- Intine, Serat Tripama Pupuh Dhandhanggula isine yaiku : Pepeling supaya para prajurit prayogane niru sipat ksatria, lelabuhan / pangurbanan marang nagara.
1.
Yogyanira kang para prajurit,
lamun bisa samya anuladha,
kadya nguni caritane,
andelira sang Prabu,
Sasrabau ing Maespati,
aran Patih Suwanda,
lalabuhanipun,
kang ginelung tri prakara,
guna kaya purune kang den antepi,
nuhoni trah utama.
Yogyanira kang para prajurit,
lamun bisa samya anuladha,
kadya nguni caritane,
andelira sang Prabu,
Sasrabau ing Maespati,
aran Patih Suwanda,
lalabuhanipun,
kang ginelung tri prakara,
guna kaya purune kang den antepi,
nuhoni trah utama.
(Yogyane (becike) para prajurit,
kabeh bisa niru (nyonto) kaya dongengan jaman kuna, andel-andele sang Prabu
Sasrabau ing negara Maespati, sing asmane Patih Suwanda. Lelabuhane (jasa) kang
diantepi dening patih Suwanda marang negara digelung (diringkes, dipadukan)
dadi siji yaiku: guna, kaya, purun, nuhoni (ngantepi) trahing wong utama.
2.
Lire lalabuhan tri prakawis,
guna bisa saneskareng karya,
binudi dadi unggule,
kaya sayektinipun,
duk bantu prang Manggada nagri,
amboyong putri domas,
katur ratunipun,
purune sampun tetela,
aprang tandhing lan ditya Ngalengka aji,
Suwanda mati ngrana.
Lire lalabuhan tri prakawis,
guna bisa saneskareng karya,
binudi dadi unggule,
kaya sayektinipun,
duk bantu prang Manggada nagri,
amboyong putri domas,
katur ratunipun,
purune sampun tetela,
aprang tandhing lan ditya Ngalengka aji,
Suwanda mati ngrana.
(Tegese lelabuhan telung prakara
yaiku : 1. guna, bisa mrantasi gawe supaya dadi unggul, 2. kaya : nalika
paprangan negara Manggada, bisa mboyong putri dhomas, diaturake marang ratu, 3.
purun : kekendale wis nyata nalika perang tandhing karo Dasamuka, ratu negara
Ngalengka, patih Suwanda gugur ing madyaning paprangan.)
3.
Wonten malih tuladhan prayogi,
satriya gung nagari Ngalengka,
sang Kumbakarna namane,
tur iku warna diyu,
suprandene nggayuh utami,
duk awit prang Ngalengka,
dennya darbe atur,
mring raka amrih raharja,
Dasamuka tan keguh ing atur yekti,
de mung mungsuh wanara.
Wonten malih tuladhan prayogi,
satriya gung nagari Ngalengka,
sang Kumbakarna namane,
tur iku warna diyu,
suprandene nggayuh utami,
duk awit prang Ngalengka,
dennya darbe atur,
mring raka amrih raharja,
Dasamuka tan keguh ing atur yekti,
de mung mungsuh wanara.
(Ana maneh conto sing prayoga
(becik) yaiku satriya agung ing negara Ngalengka sing asmane Kumbakarna.
Sanadyan wujude buta, parandene kepengin nggayuh kautaman. Nalika wiwit perang
Ngalengka dheweke nduwe atur marang ingkang raka supaya Ngalengka tetep slamet
(raharja). Dasamuka ora nggugu guneme Kumbakarna, jalaran mung mungsuh bala
kethek.)
4.
Kumbakarna kinen mangsah jurit,
mring kang raka sira tan lenggana,
nglungguhi kasatriyane,
ing tekad datan purun,
amung cipta labuh nagari,
lan nolih yayah rena,
myang leluhuripun,
wus mukti aneng Ngalengka,
mangke arsa rinusak ing bala kapi,
punagi mati ngrana.
Kumbakarna kinen mangsah jurit,
mring kang raka sira tan lenggana,
nglungguhi kasatriyane,
ing tekad datan purun,
amung cipta labuh nagari,
lan nolih yayah rena,
myang leluhuripun,
wus mukti aneng Ngalengka,
mangke arsa rinusak ing bala kapi,
punagi mati ngrana.
(Kumbakarna didhawuhi maju perang,
ora mbantah jalaran nglungguhi (netepi) watak satriyane. Tekade ora gelem, mung
mikir labuh negara, lan ngelingi bapak ibune sarta leluhure, sing wis mukti ana
ing Ngalengka, saiki arep dirusak bala kethek. Luwih becik gugur ing
paprangan.)
5.
Yogya malih kinarya palupi,
Suryaputra Narpati Ngawangga,
lan Pandhawa tur kadange,
len yayah tunggil ibu,
suwita mring Sri Kurupati,
aneng nagri Ngastina,
kinarya gul-agul,
manggala golonganing prang,
Bratayuda ingadegken senapati,
ngalaga ing Korawa.
Yogya malih kinarya palupi,
Suryaputra Narpati Ngawangga,
lan Pandhawa tur kadange,
len yayah tunggil ibu,
suwita mring Sri Kurupati,
aneng nagri Ngastina,
kinarya gul-agul,
manggala golonganing prang,
Bratayuda ingadegken senapati,
ngalaga ing Korawa.
(Ana maneh sing kena digawe patuladhan
yaiku R. Suryaputra ratu ing negara Ngawangga. Karo Pandhawa isih sadulur seje
bapa tunggal ibu. R. Suryaputra suwita marang Prabu Kurupati ing negara
Ngastina. Didadekake manggalaning (panglima ) prajurit Ngastina nalika ing
perang Bratayuda.)
6.
Minungsuhken kadange pribadi,
aprang tandhing lan sang Dananjaya,
Sri Karna suka manahe,
dene sira pikantuk,
marga dennya arsa males-sih,
ira sang Duryudana,
marmanta kalangkung,
dennya ngetog kasudiran,
aprang rame Karna mati jinemparing,
sumbaga wirotama.
Minungsuhken kadange pribadi,
aprang tandhing lan sang Dananjaya,
Sri Karna suka manahe,
dene sira pikantuk,
marga dennya arsa males-sih,
ira sang Duryudana,
marmanta kalangkung,
dennya ngetog kasudiran,
aprang rame Karna mati jinemparing,
sumbaga wirotama.
(Dimungsuhake karo sedulure dhewe,
yaiku R. Arjuna (Dananjaya). Prabu Karna seneng banget atine jalaran oelh dalan
kanggo males kabecikane Prabu Duryudana. Mulane banget anggone ngetog kasudiran
(kekendelan). Wusanane Karna gugur kena panah. Kondhang minangka prajurit kang
utama).
7.
Katri mangka sudarsaneng Jawi,
pantes lamun sagung pra prawira,
amirita sakadare,
ing lalabuhanipun,
aja kongsi mbuwang palupi,
manawa tibeng nistha,
ina esthinipun,
sanadyan tekading buta,
tan prabeda budi panduming dumadi,
marsudi ing kotaman.
Katri mangka sudarsaneng Jawi,
pantes lamun sagung pra prawira,
amirita sakadare,
ing lalabuhanipun,
aja kongsi mbuwang palupi,
manawa tibeng nistha,
ina esthinipun,
sanadyan tekading buta,
tan prabeda budi panduming dumadi,
marsudi ing kotaman.
(Conto telu-telune mau minangka
patuladhan tanah Jawa. Becik (pantes) yen sakabehe para perwira nuladha
sakadare (sakuwasane). Aja nganti mbuwang conto, jalaran yen tibaning apes dadi
ina. Sanadyan tekade buta, ora beda kalawan titah liya, nggolek kautaman.)
Tegese tembung :
yogyanira = becike, sebaiknya.
prajurit = bala, tantra, saradhadhu, bala koswa, tentara.
kadya = lir, pindha, kaya, seperti.
nguni = jaman biyen, dahulu kala.
andelira = andel-andele , andalan.
lelabuhanipun = jasane, jasa.
ginelung = diringkes, dipadukan.
guna = kapinteran, kepandaian.
kaya = bandha donya, kekayaan.
purun = wani, gelem, keberanian.
nuhoni = netepi, menepati.
trah = turun, tedhak, keturunan
utama = becik, apik, terbaik.
lir = kaya, teges, makna, arti.
saneskareng = saneskara + ing = samubarang, sakabehe, sembarang.
karya = gawe, kardi, pekerjaan.
binudi = budi + in = diupayakake, diusahakan.
sayekti = sayektos, temene, sesungguhnya.
duk = nalika, ketika.
dhomas = 800. samas = 400.
tetela = cetha, terang, jelas.
aprang tandhing = perang ijen lawan ijen, perang satu lawan satu.
ditya = buta, raseksa, diyu, wil, danawa, raksasa.
ngrana = ing paprangan, palagan, pabaratan, medan perang.
suprandene = parandene, sanajan mangkono, walaupun demikian.
darbe = duwe, mempunyai.
raka = kakang, kakak.
raharja = slamet, wilujeng, rahayu, rahajeng, selamat, sejahtera.
de mung = dene mung , jalaran mung, hanya karena.
wanara = kethek, kapi, rewanda, kera.
kinen = ken + in = dikongkon, diutus, diperintah.
mangsah jurit = maju perang, menuju ke medan laga.
sira = dheweke, piyambakipun, panjenenganipun, dia.
lenggana = nolak, mbantah, menolak.
datan = tan, ora, tidak.
labuh = berjuang.
yayah rena = bapak ibu, ayah dan ibu.
myang = lan, dan
arsa = arep, ayun, apti, akan.
punagi = sumpah.
palupi = conto, sudarsana, tuladha, contoh.
narpati = ratu, raja, katong, narapati, naradipati, narendra, raja.
kadang = sedulur, saudara.
suwita = ngabdi, menghamba.
kinarya = karya + in = digawe, dipakai.
agul-agul = andel-andel, andalan.
manggala = panglima
senapati = pangedhene prajurit, pemimpin perang, panglima perang.
manahe = atine, hatinya.
pikantuk = oleh, mendapat.
marmanta = marma + anta = sebabe, sebabnya.
kasudiran = kekendelan, kasekten, kesaktian.
jinemparing = jemparing + in = dipanah.
sumbaga = kondhang, kaloka, kajanapriya, terkenal.
wirotama = wira + utama = prajurit pinunjul, prajurit yang hebat.
katri = katelu, ketiga.
sudarsaneng = sudarsana + ing = conto.
amirita = nirua, ikutilah.
kongsi = nganti, sampai.
dumadi = titah, makhluk.
marsudi = ngupaya, nggoleki, berusaha.
kotaman = ka+ utama+ an = keutamaan.
yogyanira = becike, sebaiknya.
prajurit = bala, tantra, saradhadhu, bala koswa, tentara.
kadya = lir, pindha, kaya, seperti.
nguni = jaman biyen, dahulu kala.
andelira = andel-andele , andalan.
lelabuhanipun = jasane, jasa.
ginelung = diringkes, dipadukan.
guna = kapinteran, kepandaian.
kaya = bandha donya, kekayaan.
purun = wani, gelem, keberanian.
nuhoni = netepi, menepati.
trah = turun, tedhak, keturunan
utama = becik, apik, terbaik.
lir = kaya, teges, makna, arti.
saneskareng = saneskara + ing = samubarang, sakabehe, sembarang.
karya = gawe, kardi, pekerjaan.
binudi = budi + in = diupayakake, diusahakan.
sayekti = sayektos, temene, sesungguhnya.
duk = nalika, ketika.
dhomas = 800. samas = 400.
tetela = cetha, terang, jelas.
aprang tandhing = perang ijen lawan ijen, perang satu lawan satu.
ditya = buta, raseksa, diyu, wil, danawa, raksasa.
ngrana = ing paprangan, palagan, pabaratan, medan perang.
suprandene = parandene, sanajan mangkono, walaupun demikian.
darbe = duwe, mempunyai.
raka = kakang, kakak.
raharja = slamet, wilujeng, rahayu, rahajeng, selamat, sejahtera.
de mung = dene mung , jalaran mung, hanya karena.
wanara = kethek, kapi, rewanda, kera.
kinen = ken + in = dikongkon, diutus, diperintah.
mangsah jurit = maju perang, menuju ke medan laga.
sira = dheweke, piyambakipun, panjenenganipun, dia.
lenggana = nolak, mbantah, menolak.
datan = tan, ora, tidak.
labuh = berjuang.
yayah rena = bapak ibu, ayah dan ibu.
myang = lan, dan
arsa = arep, ayun, apti, akan.
punagi = sumpah.
palupi = conto, sudarsana, tuladha, contoh.
narpati = ratu, raja, katong, narapati, naradipati, narendra, raja.
kadang = sedulur, saudara.
suwita = ngabdi, menghamba.
kinarya = karya + in = digawe, dipakai.
agul-agul = andel-andel, andalan.
manggala = panglima
senapati = pangedhene prajurit, pemimpin perang, panglima perang.
manahe = atine, hatinya.
pikantuk = oleh, mendapat.
marmanta = marma + anta = sebabe, sebabnya.
kasudiran = kekendelan, kasekten, kesaktian.
jinemparing = jemparing + in = dipanah.
sumbaga = kondhang, kaloka, kajanapriya, terkenal.
wirotama = wira + utama = prajurit pinunjul, prajurit yang hebat.
katri = katelu, ketiga.
sudarsaneng = sudarsana + ing = conto.
amirita = nirua, ikutilah.
kongsi = nganti, sampai.
dumadi = titah, makhluk.
marsudi = ngupaya, nggoleki, berusaha.
kotaman = ka+ utama+ an = keutamaan.
mohon disertakan notasinya
BalasHapusCangkeman su
HapusBerisik kau ngen
HapusNgopi Bang lu asik orangnya bangsat
HapusLambene sangat ramah ya
HapusSangat membantu. Makasih kak:)
BalasHapusOke su jangan mampir lagi ya anjing
HapusHe kamu kaya
HapusOh
BalasHapusOh matamu kui
Hapusmakasi sangat membantu
BalasHapusAlah opo gor amalan ko ngono e
HapusMakasih boss gan
BalasHapusTes
HapusMakasuh gannn,maaf typo*
BalasHapusMaturnuwun bu yuni
BalasHapusLenggana kok menolak ta?
BalasHapusMabar?
BalasHapusGas
HapusGak mau epic
HapusAnjayyyy
BalasHapusSaya mana paham :(
BalasHapusterima kasih min, *^^*
BalasHapusMakasih min...sangat membantu😊
BalasHapusMakasih sudah membantu mengerjakan tugas mba
BalasHapusMatursuwun
BalasHapusSama sama
HapusMatur sembah suwun
BalasHapusNjih
Hapusmaturnuwun ilmune
BalasHapusMaturnuwun
BalasHapusMakasih mengingatkan kembali tembang yang diajarkan saat smp th 1983
BalasHapusNggih sepuh
HapusMatur nuwun
BalasHapusMatur nuwun
BalasHapusKomtol banget loh
BalasHapusCangkeme kui ra ono tata blasðŸ˜
Hapuspanjenengan inii, sangat ramahh
HapusSkadinisme tes cosplay pico
HapusSangat membantu,bintang 🌟 satu
BalasHapusSuwon
BalasHapusTerimakasih
BalasHapusMabar emel push mythic
BalasHapusGas
HapusGas
HapusGas gw rafa jungler
HapusTicjen -2 exp/good
BalasHapusmatur nuwun
BalasHapusPush mmr gan
BalasHapusIchi poke
BalasHapusHai luki
HapusHai darman ...~~~
HapusLuki agung sarwono🤡
BalasHapusNgajibul umar🗿
BalasHapusBocah wagu
HapusPicjen open Mabar roamer/suport
BalasHapusAdu mekanik bang
Hapus85721677011
BalasHapusWa masehh
tq u<3
BalasHapusabsen yang kesini gara gara guru bahasa ☝
BalasHapusIngfo Mabar lurrr
BalasHapusSini ngab
HapusKuntul
BalasHapus27 Jan 2022,
BalasHapusMateri kls 12
Hai Dimo Effendi !!
BalasHapusWawid kukukuntuuuuuuuul
BalasHapusHalo da*iman calon legislatif
HapusHuhuhu
BalasHapusRahman pantq
BalasHapusFauzann nihh boss senggol donkk
BalasHapusHaii aku fauzan mau traktir kalian semua makan nasi uduk
BalasHapusGass🔥
HapusUduk S-M yaa
HapusWawww enak nich ngabb
BalasHapusRumah pacarku di padamara tauu
BalasHapusAnjay senggoll bos!!!!!!!!!!
BalasHapusNasi uduk 5 ribu di kopsis mahal!! Turunkan harga nasi uduk kopsis!!!
BalasHapus#TURUNKANHARGANASIUDUK
BalasHapusBANYAKIN PORSI TURUNKAN HARGA
BalasHapusBang mau tanya aji tegese apa yah?
BalasHapusAlengka aji = Alengka Nagri
BalasHapusLek aji iso di artikno enek hargadirine
Kotoran
BalasHapusKotoran ap bang
HapusIni @awshitpostid
Hapusmabar dek!!!
BalasHapusNub lu
HapusKoe rasah cangkeman bangane tak kamplengi ndasmu
BalasHapuswoo jancok
HapusIngfo mabar ML banh
BalasHapusMales ah lu epig
Hapusbang bang
BalasHapusHALLO MIPA SEKAWAN!!
BalasHapusBacot jawir
BalasHapusSangat bermanfaat semoga sehat selalu, jangan lupa sholat 5 waktu. Berikan waktumu untuk belajar.
BalasHapusJujur gua sebenarnya ga mau bikin status. Kan dia nulis status ini udah capek. Ya udah gua bikin status biarpun cuma singkat. Tak perlu panjang lebar biar yang baca ngak pusing. Kesel juga kan baca terlalu panjang kan gak jelas apa isi komennya kaya orng kumur-kumur. Makanya gua komen singkat aja. Tau sendiri kalau komen panjang panjang bacanya juga ngeselin banget kan?? Siapa juga yang mau baca kalau komennya kaya kereta api. Emang kerjaan nya kita hanya baca komen doang! Kalo baca 1 komen aja butuh waktu 1 jam, mana sempet kita ngerjain lainnya kayak update foto selvi selvi bareng doi, update status. Ngomentari teman yang lainnya itu lah sebab gua anjurkan kalau komen itu singkat saja. Biarpun singkat tapi bermutu itu lebih baik dri pda panjang lebar tpi ga jelas banget apa yang di omongin. Contohnya kaya komenan gua ini, singkat tapi mengena banget. ga bikin org org pusing, ga bikin org kesel klo baca. gua juga kesell banget kalau ada orng yang kalo komentar itu panjang panjang banget. Kesan itu gimana lho. Ada nih teman gua yang baca komentar panjang kek gitu jadi marah sampe banting hp segala. Kasian kan harus beli hp baru lagi. iya kalau punya uang buat beli lah kalau gada uangnya mau beli hp mke apan coba? mau make daun? yagakan bisa lahh! Itu salah akibat dri komentar yang terlalu panjang. Itu lah kenapa kalau komen gua cukup nulis satu dua patah aja yang penting komenlah buat ngehargai yang posting status Jangan mentang mentang baru belajar ngetik terus komentarnya panjang banget biar di kira intelektual. Yaelah, hanya komen ini kok kayak bikin skripsi aja sampai berlembar-lembar. Bukan saya mengina, Cuma saya kesal aja baca komentar kayak gitu. Bikin orng penasaran aja. Ini komentar kapan abisnya ?? Begitu abis ternyata malah tambah penasaran dan harus membaca ulang kan kita merasa jengkel kalau harus membaca ulang apa lagi kalau komenya panjang bangetkan kasian orng yng mau ambil pelajaran dri komen kita terus dia harus panjang baca lagi dri awal. Lihat komen gua singkat, jelas dan padat ga pake bahasa singkat-singkat kayak lagi ngirit kuota kalau kalian lagi mengirit kuota pake mode gratis aja kalau komen kan ngk makan kuota terus komennya bisa bisa di tulis bahasa yang baku dan jelas ga pakek bahasa singkat-singkat kan kasian sama orng yang baru punya hp kan kebanyakan dri mereka ngk ngerti bahasa singkat-singkat banget kalau komen itu jangan pakek bahasa daerah kan di media sosial itu seluruh Nusantara banyak suku bangsa jdi kalau ada komen yang pake bahasa daerah kita pasti kebingungan ngk jlas dia mau ngomong apa masih mending dia pake bahasa yang singkat dri pada bahasa daerah kan ngk ada di google translate tpi kalau pake bahasa singkat-singkat amat kan kasian yang baru punya hp kadang mereka ngk bisa baca tulisan yang singkat-singkat. Jadi intinya kalau komen itu ngk usah panjang lebar kayak komen aku aja singkat padat dan jelas ngk bertele-tele tepat pada pembahasan postingan yang kaya komen saya ini apa lagi yang baca.
Mantap mantap mantap mantapp
BalasHapusAdmin peler
BalasHapus